Biuletyn Prawniczy Kancelarii Radcy Prawnego Adam Polowiec (2 – 8 listopada 2015 r.)
Przedstawiamy kolejny numer biuletynu prawniczego Kancelarii Radcy Prawnego Adam Polowiec. Znajdą w nim Państwo informacje na temat nowych przepisów prawa oraz projektowanych nowelizacji, jak również orzecznictwo, w tym Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego, czy też Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
_____Nowe Prawo
POSTĘPOWANIE CYWILNE
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 października 2015 r. w sprawie trybu i sposobu dokonywania doręczeń elektronicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1776) – wejdzie w życie z dniem 1 kwietnia 2015 r.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 października 2015 r. w sprawie sposobu wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe (Dz. U. z 2015 r., poz. 1783) – wejdzie w życie z dniem 1 kwietnia 2015 r.
POSTĘPOWANIE KARNE
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu zapewnienia oskarżonemu korzystania z pomocy obrońcy z urzędu (Dz. U. z 2015 r., poz. 1787) – wejdzie w życie z dniem 12 listopada 2015 r.
W rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 maja 2015 r. w sprawie sposobu zapewnienia oskarżonemu korzystania z pomocy obrońcy z urzędu (Dz. U. poz. 816) zmianie ulegnie brzmienie § 4, § 6, § 9.
USTRÓJ SĄDÓW POWSZECHNYCH
Ustawa z dnia 11 września 2015 r.o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1781) – wejdzie w życie z dniem 18 listopada 2015 r.
W ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.z2015r. poz. 133, z późn. zm.) dodany zostanie art. 177a.
PRAWO FARMACEUTYCZNE
Ustawa z dnia 25 września 2015 r.o zmianie ustawy – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2015 r., poz. 1771) – wejdzie w życie z dniem 17 listopada 2015 r.
W ustawie z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271, z późn. zm.) zmianie ulegnie brzmienie art. 37ca w ust. 3 pkt 2, w art. 37k po ust. 1a dodaje się ust. 1b-1d, w art. 37ra dodaje się ust. 3.
INSTYTUCJE KULTURY
Rozporządzenie Ministra Kultury I Dziedzictwa Narodowegoz dnia 22 października 2015 r.w sprawie wynagradzania pracowników instytucji kultury (Dz. U. z 2015 r., poz. 1798) – wejdzie w życie z dniem 1 grudnia 2015 r., z wyjątkiem § 3, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.
UTRZYMANIE CZYSTOŚCI I PORZĄDKU W GMINACH
Ustawa z dnia 11 września 2015 r.o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2015 r., poz. 1793) – wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.
W ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2013 r. poz. 1399, z późn. zm.) zmianie ulegnie brzmienie art. 6k ust. 4.
USŁUGI PŁATNICZE
Ustawaz dnia 25 września 2015 r.o zmianie ustawy o usługach płatniczych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1764) – wejdzie w życie z dniem 17 listopada 2015 r.
W ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2014 r. poz. 873 i1916) dodaje się art. 179a.
UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ŚWIADCZENIA OPIEKI ZDROWOTNEJ
Ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1735) – wejdzie w życie z dniem 13 listopada 2015 r., z wyjątkiem:
1) art. 3, który wchodzi w życie z dniem 31 października 2015 r.;
2) art. 1, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.
PRAWO PRACY
RozporządzeniecRady Ministrówz dnia 13 października 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dlazdrowia kobiet (Dz. U. z 2015 r., poz. 1737) – wejdzie w życie z dniem 13 listopada 2015 r.
W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 orazz 2002 r. Nr 127, poz. 1092) zmianie ulegnie załącznik.
FINANSE PUBLICZNE
Rozporządzenie Ministra Gospodarkiz dnia 14 października 2015 r. w sprawie sposobu ustalania nadwyżki środków finansowych Agencji Rezerw Materiałowych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1738) – wejdzie w życie z dniem 13 listopada 2015 r.
NARODOWY ZASÓB ARCHIWALNY I ARCHIWA
Rozporządzenie Ministra Kultury I Dziedzictwa Narodowego z dnia 14 października 2015 r. w sprawie warunków i trybu przekazywania do archiwów państwowychmateriałów archiwalnych tworzących ewidencjonowany niepaństwowy zasób archiwalny (Dz. U. z 2015 r., poz. 1733) – weszło w życie z dniem 1 listopada 2015 r.
OCHRONA ZABYTKÓW I OPIEKA NAD ZABYTKAMI
Rozporządzenie Ministra Kultury I Dziedzictwa Narodowegoz dnia 14 października 2015 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań zabytków (Dz. U. z 2015 r., poz. 1789) – wejdzie w życie z dniem 30 listopada 2015 r.
_____Orzecznictwo
Trybunał Konstytucyjny; Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
GRY HAZARDOWE
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że określona w art. 89 ust. 2 pkt 2 ustawy o grach hazardowych kara pieniężna w zbiegu z karą grzywny przewidzianą w art. 107 § 4 kodeksu karnego skarbowego nie jest niewspółmiernie dolegliwą lub nieracjonalną i dlatego nie stanowi nadmiernej reakcji państwa na naruszenie prawa. Trybunał Konstytucyjny uznał, że konstytucyjny zakaz ne bis in idem (nie można orzekać dwa razy w tej samej sprawie) tj. nie stoi na przeszkodzie ustanowieniu przez ustawodawcę jednocześnie sankcji administracyjnej (kara pieniężna) i sankcji karnej (grzywna) za ten sam czyn polegający na urządzaniu gry bez koncesji na automatach poza kasynem gry. Państwo ma bowiem swobodę wyboru sankcji prawnych w celu zapewnienia ochrony konsumentów przed uzależnieniem od gry oraz zapobiegania przestępczości i oszustwom związanym z grami losowymi. Trybunał stwierdził zatem, że nie można mówić o naruszeniu zasady ne bis in idem, ponieważ tylko kara przewidziana w art. 107 kodeksu karnego skarbowego (dalej – k.k.s.) ma charakter odwetowy (penalny), natomiast kara administracyjna z art. 89 ustawy o grach hazardowych nie ma takiego charakteru – Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2015 r., sygn. akt P 32/12.
PRZEWLEKŁOŚĆ POSTĘPOWANIA SĄDOWEGO
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że rezygnacja przez ustawodawcę ze środków zaskarżenia od orzeczeń w przedmiocie przewlekłości postępowania jest racjonalnym ograniczeniem prawa do sądu i prawa do zaskarżalności orzeczeń wydanych w pierwszej instancji oraz nie godzi w prawa i interesy stron postępowania głównego, ale służy realizacji przysługującego im prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Trybunał zwrócił uwagę, że jeżeli celem postępowania ze skargi na przewlekłość postępowania jest przeciwdziałanie aktualnie trwającej przewlekłości postępowania, to procedura rozpoznania skargi winna doprowadzić do jak najszybszego nadania sprawie odpowiedniego biegu, samo zaś postępowanie ze skargi na przewlekłość postępowania nie powinno stanowić dodatkowego czynnika przedłużającego postępowanie w sprawie głównej. Trybunał Konstytucyjny uznał, że sąd w postępowaniu w przedmiocie skargi na przewlekłość postępowania działa jako organ ochrony prawnej, który kontroluje sprawność procedowania przez organ prowadzący postępowanie główne oraz podejmuje działania w celu nadania sprawie właściwego biegu z punktu widzenia szybkości procedowania – Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 2015 r. sygn. akt SK 28/14.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ODSZKODOWAWCZA SKARBU PAŃSTWA
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że celem zaskarżonego art. 4171 § 2 kodeksu cywilnego jest przede wszystkim ochrona konstytucyjnych wolności i praw. Dlatego też sąd stosując go powinien każdorazowo ustalać, czy niezgodne z prawem prawomocne orzeczenie nie stanowi źródła naruszenia praw konstytucyjnych. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że pojęcie niezgodności z prawem, o którym mowa w art. 77 ust. 1 konstytucji ma charakter autonomiczny i jednolity na poziomie konstytucyjnym dla wszystkich wypadków wyrządzenia szkód przez niezgodne z prawem działanie organów władzy publicznej. Oznacza zaprzeczenie zachowaniu nakazanemu albo zakazanemu przez normy prawne dekodowane z aktów tworzących konstytucyjny system źródeł prawa (art. 87-94 konstytucji).Trybunał podtrzymał swój pogląd wyrażony w wyrokach SK 77/06 oraz SK 4/11, że wypracowane w orzecznictwie sądowym węższe rozumienie niezgodności z prawem znajduje konstytucyjne uzasadnienie – Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 października 2015 r., sygn. akt SK 9/13.
POSTĘPOWANIE KARNE
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że niezagwarantowanie podejrzanemu (oskarżonemu) lub jego obrońcy prawa do udziału w posiedzeniu sądu odwoławczego rozpoznającego zażalenie na postanowienie dotyczące stosowania środków zapobiegawczych innych niż tymczasowe aresztowanie albo zabezpieczenia majątkowego narusza konstytucyjne prawo do sądu oraz prawo do obrony na każdym etapie postępowania karnego. Niezagwarantowanie osobie, w stosunku do której stosowany jest środek przymusu, udziału w posiedzeniu sądu kontrolującego zasadność i legalność stosowania tego środka nie było dostatecznie uzasadnione potrzebą zapewnienia szybkości i sprawności postępowania sądowego. Nadrzędnym celem postępowania sądowego, w toku którego kontrolowane jest stosowanie środków przymusu, jest rzetelne i sprawiedliwe orzeczenie o prawach i obowiązkach obywatela w oparciu o wszechstronne i prawdziwe ustalenia faktyczne, a nie szybkie „załatwienie” sprawy przez sąd. Jednocześnie wszczęcie postępowania kontrolnego na skutek wniesienia zażalenia nie niweczy możliwości osiągnięcia celów, którym służy stosowanie środka przymusu (zapewnienie prawidłowego toku postępowania, zapobieżenie popełnieniu ponownie przestępstwa), ponieważ zażalenie nie zawiesza co do zasady wykonalności postanowienia o stosowaniu środka przymusu, chyba że sąd rozpoznający to zażalenie zdecyduje inaczej – Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 października 2015 r., sygn. akt K 5/14.
OPINIOWANIE W SPRAWACH RODZINNYCH
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepisy rozporządzenia określającego zakres działania rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych w części, w jakiej dotyczą wydawania przez te ośrodki opinii w sprawach innych niż sprawy nieletnich, wykraczają poza treść upoważnienia ustawowego do ich wydania. Trybunał podkreślił, że interpretacja przepisów określających normy kompetencyjne nie może być dokonywana przy zastosowaniu wykładni rozszerzającej lub celowościowej. Przewidziany w art. 92 ust. 1 konstytucji wymóg wydania rozporządzenia „w celu wykonania ustawy” oznacza nakaz ścisłego powiązania rozporządzenia z treścią ustawy. Rozporządzenie nie może normować materii nieuregulowanych w wykonywanej ustawie, nawet jeśli wydawałoby się to celowe lub pożądane. Z uwagi na powyższe Trybunał stwierdził, że Minister Sprawiedliwości, wydając na podstawie art. 84 § 3 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich rozporządzenie określające zakres działania rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych, nie był uprawniony zaliczyć do niego wydawania opinii w sprawach innych niż sprawy nieletnich – Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 października 2015 r., sygn. akt U 6/13.
PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że prawodawca, ustalając kwotę zmniejszającą podatek, musi brać pod uwagę stan finansów państwa. Nie oznacza to jednak konstytucyjnego przyzwolenia dla prawodawcy na kształtowanie systemu podatkowego i jego elementów w sposób arbitralny i niesprawiedliwy. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, brak mechanizmu korygującego kwotę zmniejszającą podatek dochodowy od osób fizycznych, a zatem wieloletnie utrzymywanie kwoty wolnej od podatku na stałym poziomie i uniezależnienie jej od sytuacji społeczno-gospodarczej państwa, jest wadliwością prawa podatkowego niedopuszczalną w demokratycznym państwie prawnym. Brak mechanizmu korygującego wysokość kwoty zmniejszającej podatek sprzyja traktowaniu jej jako instytucji pozornej. Trybunał zaznaczył, że nawet konieczność zachowania równowagi budżetowej i planowego wykonania budżetu nie może w szczególności usprawiedliwiać wprowadzania do systemu prawnego instytucji i rozwiązań pozornych. Z zasady demokratycznego państwa prawnego wynika zakaz kreowania tego typu regulacji. Brak urealnienia przez prawodawcę kwoty zmniejszającej podatek dochodowy od osób fizycznych (a tym samym kwoty wolnej od podatku) powoduje, że dana instytucja prawa podatkowego nie spełnia założonego przez ustawodawcę celu. Art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakwestionowanym zakresie, odrywając wysokość kwoty zmniejszającej podatek od obiektywnych kryteriów ekonomiczno-gospodarczych i społecznych, nie spełnia podstawowego standardu państwa prawnego – Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 października 2015 r., sygn. akt K 21/14