Biuletyn Prawniczy Kancelarii Radcy Prawnego Adam Polowiec (22 – 28 września 2014 r.)

Przedstawiamy kolejny numer biuletynu prawniczego Kancelarii Radcy Prawnego Adam Polowiec. Znajdą w nim Państwo informacje na temat nowych przepisów prawa oraz projektowanych nowelizacji, jak również orzecznictwo, w tym Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego, czy też Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Nowe Prawo

PODATKI I RACHUNKOWOŚĆ

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 września 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych rodzajów dochodów (przychodów) podatników podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1274) – wejdzie w życie z dniem 8 października 2014 r.

W rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2011 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych rodzajów dochodów (przychodów) podatników podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych (Dz. U. Nr 246, poz. 1469) zmianie ulegnie brzmienie § 2.

 

PRAWO DROGOWE

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 10 września 2014 r. w sprawie pozbawienia dróg kategorii dróg krajowych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1249) – wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2015 r.            

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 10 września 2014 r. w sprawie zaliczenia dróg do kategorii dróg krajowych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1250) – wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2015 r.

 

POŚREDNICTWO UBEZPIECZENIOWE

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 8 września 2014 r. w sprawie wniosków o zmianę wpisu do rejestru brokerów ubezpieczeniowych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1273) – wejdzie w życie z dniem 8 października 2014 r.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 8 września 2014 r. w sprawie wykazu dokumentów dołączanych do wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej (Dz. U. z 2014 r., poz. 1275) – wejdzie w życie z dniem 8 października 2014 r.     

 

PRAWO BUDOWLANE

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury I Rozwoju z dnia 11 września 2014 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. z 2014 r., poz. 1278) – weszło w życie z dniem 25 września 2014 r.

 

Orzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny; Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

ZWROT NIERUCHOMOŚCI

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w zakresie, w jakim nie dopuszcza żądania przez byłego właściciela zwrotu nieruchomości nabytej w drodze podziału nieruchomości na jego wniosek, przez jednostkę samorządu terytorialnego, jeżeli nieruchomość ta nie została w ustawowym terminie wykorzystana na cel publiczny oraz stała się zbędna dla realizacji tego celu, nie jest niezgodny z art. 21 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji. Trybunał wskazał, że już prima facie skutek zastosowania art. 98 ust. 1 u.g.n. istotnie odbiega od konstytucyjnej definicji wywłaszczenia. Przede wszystkim brak jest pierwotnej, władczej woli podmiotu publiczno-prawnego do przejęcia nieruchomości prywatnej. Przeciwnie, to z inicjatywy podmiotu prywatnego następuje podział, w wyniku którego może dojść do przejęcia własności jednej z nowych działek przez podmiot publiczny. Podmiot ten jest jednak niejako najpierw „zmuszony” przepisami u.g.n. do nabycia tej działki (wypłacenia odszkodowania), a następnie z własnych środków wybudowania na niej drogi publicznej.  Cel publiczny, na realizację którego nastąpiło przejęcie (nabycie) nieruchomości przez gminę prowadzi do wniosku, że w przypadku działki skarżącej, cel ten został osiągnięty z chwilą podjęcia odpowiedniej uchwały przez gminę, pomimo braku wybudowania drogi w ustawowym terminie. Oznacza, że art. 136 ust. 3 u.g.n., w zakresie, w jakim ustawodawca nie dopuszcza żądania przez poprzedniego właściciela zwrotu nieruchomości nabytej w drodze podziału nieruchomości na jego wniosek, przez jednostkę samorządu terytorialnego, jeżeli nieruchomość ta nie została w ustawowym terminie wykorzystana na cel publiczny oraz stała się zbędna dla realizacji tego celu nie jest niezgodny z art. 21 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji – Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 września 2014 r., sygn. akt: SK 7/2013.

 

WSPÓLNICY JEDNOOSOBOWEJ SPÓŁKI Z O. O.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie odnoszącym się do wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jest zgodny z art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przewidziane przez prawodawcę kryterium różnicujące nawiązuje wprost do nasyconej elementem osobowym konstrukcji jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zróżnicowanie zasadza się bowiem na – wyznaczanym przez skupioną w jednym ręku wiązkę uprawnień o charakterze majątkowym oraz uprawnień o charakterze korporacyjnym – statusie wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Prawodawca uwzględnił też, że w osobie jedynego wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością często dochodzi do swoistego połączenia „pracy i kapitału”, które to połączenie pozwala go zakwalifikować jako osobę prowadzącą pozarolniczą działalność. Trybunał podkreślił, że zróżnicowanie statusu ubezpieczeniowego wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnika „typowej” spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie oznacza per se naruszenia nakazu równej ochrony, jeżeli ma ono charakter relewantny, proporcjonalny oraz pozostaje w związku z innymi zasadami konstytucyjnymi. Trybunał uznał, że jest to zróżnicowanie racjonalnie uzasadnione oraz pozostaje w związku z treścią i celem przepisów, w których zawarta jest kontrolowana norma. Zapobiega bowiem zawieraniu przez wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością umów o pracę ze spółką w celu uzyskania statusu pracowniczego oraz związanych z tym świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych. Ponadto zaskarżony przepis realizuje postulat powszechności ubezpieczenia społecznego w odniesieniu do wspólników spółek prawa handlowego. Trybunał stwierdził, że zróżnicowanie sytuacji wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością nie stanowi nadmiernie obciążającego rozwiązania prawodawczego. Po pierwsze, skutkując nałożeniem obowiązku opłacania składek zaskarżony przepis pozwala zmniejszyć ryzyko destabilizacji jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ze względu na zdarzenia odnoszące się do jedynego wspólnika. Po drugie, włączenie wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością do katalogu podmiotów prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą opiera się na poszanowaniu zasady solidaryzmu, powszechności i wzajemności. Po trzecie, konsekwentne przeprowadzenie w obszarze prawa spółek handlowych i prawa ubezpieczeń społecznych postulatu skarżącej objęcia ubezpieczeniem jedynie tych wspólników, którzy in casu w ramach spółki prowadzą działalność gospodarczą, wymagałoby skomplikowanej i kazuistycznej regulacji ustawowej. Trybunał stwierdził ponadto, że zaskarżony przepisy realizuje konstytucyjną gwarancję zabezpieczenia społecznego – Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 września 2014 r., sygn. akt: SK 4/2012

 

PRAWO O ZGROMADZENIACH

TK uznał za niekonstytucyjne kilka z kilkunastu zaskarżonych zapisów uchwalonej w 2012 r. z inicjatywy Prezydenta nowelizacji Prawa o zgromadzeniach. Trybunał zakwestionował niedookreśloność tego, które zgłoszenie gmina ma uznawać za złożone wcześniej, a które – później. Zdaniem TK gmina miałaby zbyt daleko idącą swobodę w orzekaniu o tym. Według Trybunału może to rodzić poważne wątpliwości dotyczące wyznaczenia adresatów wezwania o zmianę czasu lub miejsca zgromadzenia albo trasy przejścia zgromadzenia zgłoszonego później. Trybunał uznał te przepisy za niezgodne z zasadą przyzwoitej legislacji. Tym samym z ustawy wyeliminowano regulację, że gmina zakazuje zgromadzenia publicznego zgłoszonego później, także jeżeli organizator zgromadzenia, pomimo wezwania gminy, nie dokonał we właściwym terminie zmiany czasu lub miejsca zgromadzenia albo też trasy przejścia uczestników. Ponadto TK uznał za niekonstytucyjny zapis, że zgromadzeniem jest „zgrupowanie co najmniej 15 osób”. Według TK zgromadzeniem są także te pokojowe zgrupowania, których liczba uczestników nie spełnia tego kryterium. Zdaniem TK ustanowienie przesłanki liczebności uczestników nie jest ograniczeniem koniecznym w demokratycznym państwie.
TK stwierdził też niekonstytucyjność zapisu o terminie trzech dni roboczych, w jakim najpóźniej powinno dotrzeć do gminy zgłoszenie o zgromadzeniu. Według TK wydłużenie terminu do 3 dni roboczych nie jest konieczne w demokratycznym państwie prawnym. Zakładane cele mogą być osiągnięte w krótszym czasie, szczególnie biorąc pod uwagę ciągły charakter pracy służb ochrony porządku publicznego (policja, straż miejska). Zdaniem TK taki termin zgłoszenia wyłącza spod ustawy większą niż do tej pory grupę zgromadzeń, które są inicjowane w krótszym okresie, jako reakcja na bieżące wydarzenia w przestrzeni publicznej. Za niezgodny z Konstytucją uznano także zapis uniemożliwiający wniesienie skutecznego odwołania od decyzji o zakazie zgromadzenia, doręczonej dobę przed datą tego zgromadzenia. Odwołanie wnosi się do wojewody,
który ma kolejne 24 godziny na jego rozpatrzenie, więc organizator może otrzymać jego decyzję dzień po planowanym zgromadzeniu. Za zgodne z Konstytucją uznano zaś uniemożliwienie organizowania zgromadzeń osobom małoletnim i ubezwłasnowolnionym. Zdaniem Trybunału organizatorem może być wyłącznie osoba, która jest w stanie ponosić prawne konsekwencje swych działań związanych z tą funkcją. Takie ograniczenie wolności organizowania pokojowych zgromadzeń jest uzasadnione potrzebą ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, zasad moralności publicznej oraz wolności i praw innych osób – Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 września 2014 r., sygn. akt: K. 44/2012.

 

Sąd Najwyższy

ODSETKI PO WYDANIU WYROKU

Dopuszczalne jest orzeczenie o odsetkach za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas opóźnienia po wydaniu wyroku zasądzającego to świadczenie, także wtedy, gdy wysokość odsetek została określona na podstawie stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego – Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna, z dnia 11 września 2014 r., sygn. akt III CZP 53/2014.

 

ZASKARŻENIE ORZECZENIA PRZEZ SYNDYKA

Syndyk, który na podstawie art. 289 § 1 zd. 2 k.s.h. złożył wniosek o wykreślenie upadłej spółki z rejestru może zaskarżyć orzeczenie zgodne z jego wnioskiem – Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna, z dnia 11 września 2014 r., sygn. akt: III CZP 56/2014.

 

WYTOCZENIE POWÓDZTWA

Uchylenie art. 182[1] k.p.c. nie niweczy skutków, jakie ustawa wiązała z poprzednio wytoczonym powództwem, jeżeli ponowne powództwo zostało wytoczone z zachowaniem wymagań przewidzianych w art. 182[1] § 2 k.p.c. – Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 września 2014 r., sygn. akt III CZP 57/2014.

 

SPÓŁDZIELNIE MIESZKANIOWE

Osoba wskazana w art. 4 ust. 8 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (jedn. tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 1222) może dochodzić zwrotu nadpłaconych opłat eksploatacyjnych na podstawie przepisów kodeksu cywilnego o świadczeniu nienależnym – Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 września 2014 r., sygn. akt: III CZP 58/2014.

 

POZEW O NAPRAWIENIE SZKODY

Wniesienie pozwu o naprawienie szkody wyrządzonej przez wydanie orzeczenia do sądu, który wydał to orzeczenie, nie stwarza przeszkody przewidzianej w art. 44 k.p.c. – Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 września 2014 r., sygn. akt: III CZP 66/2014.